منظور از شرکت های شخص محور و سرمایه ای چیست ؟

 

وفق ماده 571 قانون مدنی، " شرکت عبارتست از اجتماع حقوق مالکین متعدد در شی واحد به نحو اشاعه " . در قانون ما تعریفی از شرکت تجاری وجود ندارد اما می توان در تعریف شرکت تجاری چنین گفت : " شرکت تجاری قراردادی است که به موجب آن یک یا چند نفر توافق می کنند، سرمایه مستقلی را که از جمع آورده های آن ها تشکیل می گردد اختصاص دهند و در منافع و زیان های احتمالی حاصل از به کارگیری سرمایه، شریک شوند ". هم چنین به موجب بند 4 ماده 1 قانون اجرای ت های کلی نظام ، " شرکت شخص حقوقی است که با رعایت قانون تجارت یا قانون خاص حسب مورد تشکیل شده باشد ".

مثلاَ جعفر و اکبر و داوود هر کدام مبلغ صد تومان تعهد می کنند تا شرکت تولید مواد لبنی را تشکیل دهند و به نسبت سرمایه ای که وارد شرکت نموده اند، در سود و ضرر شرکت شریک شوند.

طبقه بندی شرکت های تجاری در هر کشور تابع نظام حقوقی همان کشور است و لذا نمی توان طبقه بندی واحد بین المللی برای شرکت های تجاری متصور شد و حتی فراتر از آن ، هر نوع شرکت ممکن است مفهوم و جایگاه خود در هر کشور را داشته باشد. به عبارتی، شرکت سهامی در ایران دارای همان تعریف از شرکت های سهامی در کشورهای دیگر نیست. شرکت با مسئولیت محدود نیز اینچنین است.

قانون تجارت ایران در ماده 20، شرکت های تجاری را بر 7 قسم و به شرح ذیل احصاء نموده است :

1. شرکت سهامی

2. شرکت با مسئولیت محدود

3. شرکت تضامنی

4. شرکت مختلط غیر سهامی

5. شرکت مختلط سهامی

6. شرکت نسبی

7. شرکت تعاونی تولید و مصرف

شرکت های شخص محور و سرمایه ای

در یک دسته بندی، شرکت ها به سرمایه ای و اشخاص یا شخص محور تقسیم می شوند. در شرکت های سرمایه، مسئولیت شرکا محدود به سرمایه ای است که به شرکت آورده اند، مانند شرکت سهامی و با مسئولیت محدود . برای مثال اگر میزان آورده شریک 100 هزار تومان باشد، مسئولیت او محدود به مبلغ 100 هزار تومان است و پس از انحلال شرکت، حق مراجعه به اموال شرکای این شرکت ها وجود ندارد، مگر در موارد استثنایی مانند ماده 143 لایحه : " در صورتی که شرکت ، ورشکسته شود یا پس از انحلال معلوم شود که دارایی شرکت برای تادیه دیون آن کافی نیست ، دادگاه صلاحیت دار می تواند به تقاضای هر ذینفع هر یک از مدیران و یا مدیرعاملی را که ورشکستگی شرکت یا کافی نبودن دارایی شرکت به نحوی از انحاء معلول تخلفات او بوده است منفرداَ یا متضامناَ به تادیه آن قسمت از دیونی که پرداخت آن از دارایی شرکت ممکن نیست محکوم نماید ".

اما در شرکت های شخص محور مانند تضامنی و نسبی ، میزان مسئولیت شرکا نامحدود است یعنی پس از انحلال شرکت، اگر دارایی شرکت کفایت دیون را ندهد، طلبکاران می توانند به اموال شخصی شرکا مراجعه کنند.

تفاوت مهم دیگر در رابطه با شرکت های شخص محور و سرمایه ای، شیوه نقل و انتقال سرمایه می باشد. مثلاَ سهامدار شرکت سهامی عام به راحتی و بدون هیچ محدودیتی می تواند سرمایه خود را انتقال دهد، اما در شرکت تضامنی انتقال سهم الشرکه باید با اتفاق آرا یعنی رضایت تمام شرکا باشد.

بنابراین، می توان گفت شرکت ها به دو دسته تقسیم می شوند :

سرمایه و شخص محور